اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ و ﺳﻦ ﺑﺮگ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ ﺑﺮگ و اﻋﺪاد ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ﻣﺘﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ﻣﺘﺮ دﺳﺘﻲ (SPAD) در ﺗﻴﻤﺎرﻫﺎی ﻛﻮد ﻧﻴﺘﺮوژن ﻃﻲ ﻣﺮاﺣﻞﻣﺨﺘﻠﻒ رﺷﺪ ﭼﻐﻨﺪرﻗﻨﺪ در ﺳﺎل 1386 در ﻣﺰرﻋﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﻣوﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﺻﻼح و ﺗﻬﻴﻪ ﺑﺬر ﭼﻐﻨﺪرﻗﻨﺪ واﻗﻊ در ﻛﻤﺎل ﺷﻬﺮ ﻛﺮج ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺮت ﻫﺎی دو ﺑﺎر ﺧﺮد ﺷﺪه در زﻣﺎن ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ ﻃﺮح ﺑﻠﻮک ﻫﺎی ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺼﺎدﻓﻲ در ﭼﻬﺎر ﺗﻜﺮار اﺟﺮا ﺷﺪ. ﻧﻴﺘﺮوژن ﭘﻴﺶ ﻛﺎﺷﺖ از ﻣﻨﺒﻊ اوره در ﻣﻘﺎدﻳﺮ 120، 160، 200 و 240 ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺷﺎﻫﺪ (ﺑﺪون ﻣﺼﺮف ﻧﻴﺘﺮوژن) ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ و ﻣﺮاﺣﻞ رﺷﺪ ﮔﻴﺎه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ ﻓﺮﻋﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ. اﻋﺪاد ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ﻣﺘﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ﻣﺘﺮ دﺳﺘﻲ (SPAD) در ﺑﺮگ ﻫﺎی ﺷﻤﺎره 5، 10 و 15 ﻃﻲ ﭘﻨﺞ ﻣﺮﺣﻠﻪ رﺷﺪی ﭼﻐﻨﺪرﻗﻨﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻌﺪاد ﺑﺮگ در ﺑﻮﺗﻪ (3-6، 6-12، 12-15، 15-18 و 18-20 ﺑﺮﮔﻲ) ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪ. ﻫﻢ زﻣﺎن در ﺑﺮگ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﺮاﺋﺖ ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ﻣﺘﺮ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد، ﻣﻴﺰان ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ ﺑﺮگ ﺑﻪ روش ﻛﺠﻠﺪال و ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ﻫﺎی a،  bو ab اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﺷﺪﻧﺪ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺠﺰﻳﻪ وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﺸﺎن داد اﺛﺮ ﻛﻮد ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺮای اﻋﺪاد ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ﻣﺘﺮ و ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ ﻣﻌﻨﻲ دار (P<0.01) ﺑﻮد. اﺛﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ رﺷﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﺮای ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ (P<0.05) و وزن ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮگ (P<0.01) ﻣﻌﻨﻲ دار ﺑﻮد. اﺛﺮ اﺻﻠﻲ ﺷﻤﺎره ﺑﺮگ ﻧﻴﺰ ﺑﺮای ﻫﻤﻪ ﺻﻔﺎت اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﺷﺪه ﻣﻌﻨﻲ دار ﺑﻮد. اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻣﺮﺣﻠﻪ رﺷﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻧﻴﺘﺮوژن و ﺷﻤﺎره ﺑﺮگ ﻓﻘﻂ ﺑﺮای ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ (P<0.05) و اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮﺣﻠﻪ رﺷﺪ و ﺷﻤﺎره ﺑﺮگ ﺑﺮای ﻫﻤﻪ ﺻﻔﺎت اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﺷﺪه ﻣﻌﻨﻲ دار ﺑﻮد. ﺗﺠﺰﻳﻪ رﮔﺮﺳﻴﻮن ﺑﺮای ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺮاﺣﻞ رﺷﺪ در ﺑﺮگ ﻫﺎی ﺷﻤﺎره 5، 10 و 15 ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﻲ داری ﺑﻴﻦ ﻋﺪد ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ﻣﺘﺮ و ﻣﻴﺰان ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ در واﺣﺪ وزن ﺑﺮگ ﺷﻤﺎره 5 وﺟﻮد داﺷﺖ. ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ در ﮔﻴﺎه ﭼﻐﻨﺪرﻗﻨﺪ ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ و ﻣﻴﺰان ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺮگ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ و ﺳﻦ ﺑﺮگ ﺑﻮده و ﺑﺮگ ﺷﻤﺎره ﭘﻨﺞ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺮگ ﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺮای ارزﻳﺎﺑﻲﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﻧﻴﺘﺮوژن ﻛﻞ و اﻋﺪاد ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ﻣﺘﺮ در ﻣﺮﺣﻠﻪ 12-15 ﺑﺮﮔﻲ ﭼﻐﻨﺪرﻗﻨﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﺪ.

ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﻗﻄﻊ آﺑﻴﺎری ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧﻪ و ﺑﺮﺧﻲ ﺻﻔﺎت ﻣﻬﻢ زراﻋﻲ و ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺧﺸﻜﻲ، ﺳﻪ رﻗﻢ ﮔﻠﺮﻧﮓ ﺑﻬﺎره در ﭘﻨﺞ ﻣﺮﺣﻠﻪ رﺷﺪی ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻣﻌﺮض ﺗﻨﺶ ﺧﺸﻜﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺮت ﻫﺎی ﺧﺮد ﺷﺪه ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻃﺮح ﺑﻠﻮک ﻫﺎی ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺼﺎدﻓﻲ در 3 ﺗﻜﺮار و ﺑﻪ ﻣﺪت دو ﺳﺎل زراﻋﻲ (83-81) در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻛﺮج اﺟﺮا ﺷﺪ. ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻗﻄﻊ آﺑﻴﺎری در ﻣﺮاﺣﻞ رﺷﺪ ﮔﻴﺎه (ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻜﻤﻪ زﻧﻲ و داﻧﻪ ﺑﻨﺪی، ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻜﻤﻪ زﻧﻲ و ﮔﻠﺪﻫﻲ، ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻜﻤﻪ زﻧﻲ، ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻠﺪﻫﻲ، ﻣﺮﺣﻠﻪ داﻧﻪ ﺑﻨﺪی) و ﺑﺪون ﺗﻨﺶ و ﺳﻄﻮح ﻓﺎﻛﺘﻮر ﻓﺮﻋﻲ ﻧﻴﺰ ﺳﻪ رﻗﻢ ﮔﻠﺮﻧﮓ ﺑﻪ اﺳﺎﻣﻲ ﻣﺤﻠﻲ اﺻﻔﻬﺎن، اراک 2811 و رﻗﻢ ﺧﺎرﺟﻲ FO2 در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ. ﺗﺠﺰﻳﻪ وارﻳﺎﻧﺲ ﻣﺮﻛﺐ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ رﻗﻢ ﻣﺤﻠﻲ اﺻﻔﻬﺎن در ﺗﻴﻤﺎر ﺑﺪون ﺗﻨﺶ ﺑﺎ 1258 ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻴﻤﺎر ﺗﻨﺶ ﻗﻄﻊ آﺑﻴﺎری در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﺮ ﺷﺪن داﻧﻪ اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲ داری ﻧﺸﺎن ﻧﺪاد. ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد روﻏﻦ ارﻗﺎم در ﺳﻄﻮح ﺗﻨﺶ ﻣﻌﻨﻲ دار ﺑﻮد. ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﻋﻤﻠﻜﺮد روﻏﻦ در ﻫﻜﺘﺎر (377 ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر) از رﻗﻢ ﻣﺤﻠﻲ اﺻﻔﻬﺎن و در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺪون ﺗﻨﺶ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ. ﺑﺮای ارزﻳﺎﺑﻲ ﺗﺤﻤﻞ ارﻗﺎم ﺑﻪ ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻨﺶ از ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﻪ ﺗﻨﺶ (SSI)، ﺗﺤﻤﻞ (TOL)، ﺑﻬﺮه وری ﻣﺘﻮﺳﻂ (MP)، ﺗﺤﻤﻞ ﺑﻪ ﺗﻨﺶ (STI) و ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻫﻨﺪﺳﻲ ﺑﻬﺮه وری (GMP)  اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧﻪ در ﺷﺮاﺋﻂ ﺑﺪون ﺗﻨﺶ و ﺗﻨﺶ ﺑﺎ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻫﻨﺪﺳﻲ ﺑﻬﺮه وری و ﺷﺎﺧﺺ ﺗﺤﻤﻞ ﺑﻪ ﺗﻨﺶ (STI) ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻌﻨﻲ داری داﺷﺖ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﻻ و ﻣﻌﻨﻲ دار ﺷﺎﺧﺺ ﺣﺴﺎﺑﻲ (MP) ﺑﺎ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی STI , GMP داد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ ارﻗﺎم ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ ﺧﺸﻜﻲ و ﮔﺰﻳﻨﺶ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎیSTI ،  MPو GMP ﻛﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎﻻی آﻧﻬﺎ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺗﺤﻤﻞ ﺑﻪ ﺗﻨﺶ اﺳﺖ، رﻗﻢ ﻣﺤﻠﻲ اﺻﻔﻬﺎن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﻗﻢ ﻣﺘﺤﻤﻞ و رﻗﻢ اراک 2811 را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﻗﻢ ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﺧﺸﻜﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدﻧﺪ. ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎیTOL ،  SSIﻧﻴﺰ رﻗﻢ ﻣﺤﻠﻲ اﺻﻔﻬﺎن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺗﺮﻳﻦ رﻗﻢ ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﺧﺸﻜﻲ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ.

ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ تاﺛﻴﺮ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﻮد ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺮﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧﻪ و اﺟﺰای ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺮﻧﺞ رﻗﻢ ﺧﺰر، آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺰرﻋﻪ ای در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح ﺑﻠﻮک ﻫﺎی ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﺑﺎ 11 ﺗﻴﻤﺎر در 3 ﺗﻜﺮار در ﺳﺎل زراﻋﻲ 1387 در ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﺮﻧﺞ ﻛﺸﻮر در رﺷﺖ ﺑﻪ اﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ. ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﻮد ﻧﻴﺘﺮوژن از ﻣﻨﺒﻊ اوره در ﺳﻪ ﺳﻄﺢ (10، 20 و 30 ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم ﻧﻴﺘﺮوژن ﺧﺎﻟﺺ در ﻫﻜﺘﺎر) ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺤﺘﻮای ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ﺑﺎﻟﻎ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺮگ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ﻣﺘﺮ دﺳﺘﻲ (SPAD-502) اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﻣﻲ ﺷﺪ، در ﺳﻪ ﺣﺪ آﺳﺘﺎﻧﻪ 36، 38 و 40 ﺑﻪ ﺧﺎک اﻓﺰوده ﺷﺪﻧﺪ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺗﻌﺪاد ﭘﻨﺠﻪ در واﺣﺪ ﺳﻄﺢ و ﻣﻴﺰان ﺑﺎروری ﭘﻨﺠﻪ ﻫﺎ در ﺗﻴﻤﺎر (SPAD40+30kgN) S40N30 ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد 242 ﭘﻨﺠﻪ در ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ و 90 درﺻﺪ ﺑﺎروری ﭘﻨﺠﻪ ﻫﺎ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ. ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺗﻌﺪاد ﺧﻮﺷﻪ در واﺣﺪ ﺳﻄﺢ در ﺗﻴﻤﺎر (SPAD38+30kgN) S38N30 ﺣﺎﺻﻞ ﮔﺮدﻳﺪ (247.33 ﺧﻮﺷﻪ در ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ)، ﻛﻪ ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﻲ داری ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺗﻴﻤﺎرﻫﺎ داﺷﺖ. ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺗﻌﺪاد داﻧﻪ ﭘﺮ در ﺧﻮﺷﻪ (145.17 داﻧﻪ در ﺧﻮﺷﻪ) و ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﺑﺎروری ﺧﻮﺷﻪ (68.51 درﺻﺪ) ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﺗﻴﻤﺎرﻫﺎی (SPAD40+30kgN) S40N30 و (SPAD38+20kgN) S38N20 ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ. ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ وزن ﻫﺰار داﻧﻪ در ﺗﻴﻤﺎر (SPAD40+30kgN) S40N30 و ﺑﻪ ﻣﻘﺪار 29.60 ﮔﺮم ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧﻪ در ﺗﻴﻤﺎر (SPAD40+30kgN) S40N30 ﺑﻪ ﻣﻘﺪار 5955 ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ. ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧﻪ در ﺗﻴﻤﺎر ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار 3454 ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ. ﺣﺪاﻛﺜﺮ راﻧﺪﻣﺎن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻴﺰ از ﺗﻴﻤﺎر (SPAD40+30kgN) S40N30 و ﺑﻪ ﻣﻘﺪار 68.6 درﺻﺪ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻴﻤﺎر ﻛﻮدی ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﺪه 7 درﺻﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻴﻤﺎر ﺷﺎﻫﺪ 28 درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ داﺷﺖ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ ﻣﺼﺮف ﻧﻮﺑﺘﻲ (ﺗﻘﺴﻴﻂ ﺷﺪه) ﻛﻮد ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻧﻴﺎز ﮔﻴﺎه، ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻋﻤﻠﻜﺮد و اﺟﺰای ﻋﻤﻠﻜﺮد و راﻧﺪﻣﺎن ﺗﺒﺪﻳﻞ داﻧﻪ ﺑﺮﻧﺞ ﻣﻲ ﺷﻮد.

ﻣﻘﺪﻣﻪ: ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﺸﺎن داده ﻛﻪﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺖ ﻫﺎی ﮔﻴﺎﻫﻲﻣﺎﻧﻨﺪﻓﻼوﻧﻮﺋﻴﺪﻫﺎ، ﺗﺎﻧﻦ ﻫﺎ، ﭘﻠﻲ ﻓﻨﻞ ﻫﺎ و آﻟﻜﺎﻟﻮﺋﻴﺪﻫﺎﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻗﺪرت ﻣﻬﺎر واﻛﻨﺶ ﻫﺎی زﻧﺠﻴﺮهای رادﻳﻜﺎل ﻫﺎﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در آﻳﻨﺪه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آﻧﺘﻲ اﻛﺴﻴﺪان ﻫﺎی ﻣﻮﺛﺮ در درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎری ﻫﺎﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ. ﻫﺪف از اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ارزﻳﺎﺑﻲﻗﺪرت آﻧﺘﻲ اﻛﺴﻴﺪاﻧﻲﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻓﻨﻮﻟﻴﻜﻲﻣﻮﺟﻮد در ﻋﺼﺎره ﻫﺎی ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ دو رﻗﻢ ﺳﻴﺐ زﻣﻴﻨﻲﺷﻴﺮﻳﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.ﻣﻮاد و روش ﻫﺎ: ﻣﻴﺰان ﻓﻨﻮلیک ﻛﻞ ﺑﺎ روش ﻓﻮﻟﻴﻦﺳﻴﻮﻛﺎﻟﺘﻮﺗﻌﻴﻴﻦﮔﺮدﻳﺪ و ﺳﻨﺠﺶﻓﻌﺎﻟﻴﺖ آﻧﺘﻲ اﻛﺴﻴﺪاﻧﻲﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻓﻨﻮﻟﻴﻜﻲﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دو روش درﺻﺪ ﻣﻬﺎر اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻟﻴﻨﻮلئیک اﺳﻴﺪ در ﺳﻴﺴﺘﻢﺗﻴﻮﺳﻴﺎﻧﺎت و ﺳﻨﺠﺶ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻬﺎرﻛﻨﻨﺪﮔﻲ 50% در روش ﺧﻨﺜﻲﺳﺎزی رادﻳﻜﺎل آزاد 2 و 2 دی ﻓﻨﻴﻞﭘﻴﻜﺮﻳﻞﻫﻴﺪرازﻳﻞ، ﺻﻮرتﭘﺬﻳﺮﻓﺖ.ﻳﺎﻓﺘﻪ ها: ﻣﻴﺰان ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻓﻨﻮلیک ﻛﻞ در دو رﻗﻢ (ﻗﺮﻣﺰ و ﺳﻔﻴﺪ) ﺳﻴﺐ زﻣﻴﻨﻲﺷﻴﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐﻣﻌﺎدل 108 و 174 ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم ﮔﺎلیک اﺳﻴﺪ در 100 ﮔﺮم ﻧﻤﻮﻧﻪ خشک ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ. ﻋﺼﺎره ﻫﺎی دو ﻧﻤﻮﻧﻪﻗﺮﻣﺰ و ﺳﻔﻴﺪ دارای 95 و 96 درﺻﺪ اﺛﺮﻣﻬﺎرﻛﻨﻨﺪﮔﻲ در ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻟﻴﻨﻮلئیک اﺳﻴﺪ و ﻏﻠﻈﺖﻣﻬﺎرﻛﻨﻨﺪﮔﻲ 50% ﻣﻌﺎدل 11.64 و 12.97 ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮم ﮔﺎلیک اﺳﻴﺪ در ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮﻋﺼﺎره در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻬﺎر رادﻳﻜﺎل آزاد ﺑﻮدﻧﺪ. در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ آﻟﻔﺎﺗﻮﻛﻮﻓﺮول، در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻴﻮﺳﻴﺎﻧﺎت اﺛﺮﻣﻬﺎرﻛﻨﻨﺪﮔﻲ 85٪ و در ﺳﻴﺴﺘﻢﻣﻬﺎر رادﻳﻜﺎل آزادﻏﻠﻈﺖﻣﻌﺎدل 12/61ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮم ﮔﺎﻟﻴﻚاﺳﻴﺪدر ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮﻣﺤﻠﻮل ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ.ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮی: ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦﭘﮋوﻫﺶ، ﻏﻠﻈﺖﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻓﻨﻮﻟﻴﻜﻲ در رﻗﻢ ﺳﻔﻴﺪﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻗﻢﻗﺮﻣﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮﺑﻮد. ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﻲ داری ﺑﻴﻦ ﻗﺪرت آﻧﺘﻲ اﻛﺴﻴﺪاﻧﻲﻋﺼﺎره ﻫﺎی ﺳﻴﺐ زﻣﻴﻨﻲﺷﻴﺮﻳﻦ و آﻟﻔﺎﺗﻮﻛﻮﻓﺮول در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻴﻮﺳﻴﺎﻧﺎت ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ (p<0.05). ﻫﻤﭽﻨﻴﻦﻋﺼﺎره ﻫﺎی ﺳﻴﺐ زﻣﻴﻨﻲﺷﻴﺮﻳﻦ و آﻟﻔﺎﺗﻮﻛﻮﻓﺮول از ﻟﺤﺎظ اﺛﺮﻣﻬﺎرﻛﻨﻨﺪﮔﻲ رادﻳﻜﺎل ﻫﺎی آزاد دارای ﻗﺪرت ﻳﻜﺴﺎﻧﻲﺑﻮدﻧﺪ. ﺑﻴﻦﻣﻴﺰان ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻓﻨﻮﻟﻴﻜﻲ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ آﻧﺘﻲ اﻛﺴﻴﺪاﻧﻲﻛﻞ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ، اﻣﺎ ﺑﻴﻦﻣﻴﺰان ﻏﻠﻈﺖﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻓﻨﻮلیک ﻛﻞ و اﺛﺮﻣﻬﺎرﻛﻨﻨﺪﮔﻲ رادﻳﻜﺎل آزاد ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ مشخصی به دست آمد (p<0.01).

ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖ داﻧﻪ ﻛﻠﺰا در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ رﺳﻴﺪﮔﻲ، آزﻣﺎﻳﺸﻲ در ﺳﺎل ﻫﺎی زراﻋﻲ 1382-84 ﺑﻪ ﻣﺪت دو ﺳﺎل در ﻣﺰرﻋﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﺻﻼح و ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻬﺎل و ﺑﺬر اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ، ﺷﺶ رﻗﻢ ﺗﺠﺎری ﻛﻠﺰا ﺑﻪ ﻧﺎم ﻫﺎی Licord، SLM046، Okapi، Orient،  Zarfamو Opera و ﭘﻨﺞ زﻣﺎن ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮداﺷﺖ در ﻣﺮاﺣﻞ 50، 60، 70، 80 و 90 درﺻﺪ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺧﻮرﺟﻴﻦ ﻫﺎی ﺳﺎﻗﻪ اﺻﻠﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ. اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺮت ﻫﺎی ﺧﺮد ﺷﺪه در ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻠﻮک ﻫﺎی ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺗﻜﺮار اﺟﺮا ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ در آن رﻗﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ و زﻣﺎن ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ ﻓﺮﻋﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ. ﻣﻴﺰان ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ داﻧﻪ، ﻣﻴﺰان روﻏﻦ، ﻋﻤﻠﻜﺮد روﻏﻦ داﻧﻪ و ﻣﻴﺰان رﻃﻮﺑﺖ داﻧﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻫﺎی اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﺷﺪﻧﺪ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﺮﻛﺐ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ اﺛﺮ رﻗﻢﺑﺮ ﭼﻬﺎر ﺻﻔﺖ ﻣﺬﻛﻮر در ﺳﻄﺢ اﺣﺘﻤﺎل ﻳﻚ درﺻﺪ ﻣﻌﻨﻲ دار ﺑﻮد. رﻗﻢ Okapi ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ 2.3 ﻣﻴﻠﻲ ﮔﺮم ﺑﺮ ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم، ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ داﻧﻪ و ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ 1661 ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر، ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد روﻏﻦ داﻧﻪ را ﺑﻪﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داد و از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ارﻗﺎم ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ، ﺑﺮﺗﺮی معنی داری داﺷﺖ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ دو رﻗﻢ Okapi و Zarfam ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ 48.7 و 48.0 درﺻﺪ، ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان روﻏﻦ داﻧﻪ را دارا ﺑﻮدﻧﺪ. اﺛﺮ زﻣﺎن ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺻﻔﺎت در ﺳﻄﺢ اﺣﺘﻤﺎل ﻳﻚ درﺻﺪ ﻣﻌﻨﻲ دار ﺑﻮد. ﺑﺮداﺷﺖ در ﻣﺮﺣﻠﻪ 80 درﺻﺪ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ 1.9 ﻣﻴﻠﻲ ﮔﺮم ﺑﺮ ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم، ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ داﻧﻪ را ﻧﺸﺎن داد، در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد روﻏﻦ داﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ 1548 ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺮداﺷﺖ در ﻣﺮﺣﻠﻪ 90 درﺻﺪ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻮد. اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ رﻗﻢ و زﻣﺎن ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ داﻧﻪ و ﻣﻴﺰان رﻃﻮﺑﺖ داﻧﻪ ﻧﻴﺰ در ﺳﻄﺢ اﺣﺘﻤﺎل ﻳﻚ درﺻﺪ ﻣﻌﻨﻲ دار ﺑﻮد. ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ در ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻛﻠﺰا ، ﻣﺮﺣﻠﻪ رﺳﻴﺪﮔﻲ 90 درﺻﺪ و در ﺑﺮداﺷﺖ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﺮﺣﻠﻪ رﺳﻴﺪﮔﻲ 70 ﺗﺎ 80 درﺻﺪ ﺟﻬﺖ ﺣﻔﻆ ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪن اﻓﺖ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.

ﺗﺮﺟﻴﺢ دادن ﻣﻮاد اﺻﻼﺣﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ از ﺳﻮی ﺑﻪ ﻧﮋاد ﮔﺮان در ﺟﻬﺖ ﺗﺴﺮﻳﻊ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ارﻗﺎم ﺟﺪﻳﺪ اﺻﻼﺣﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺷﺪن ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ از ﻣﺤﺪود ﺷﺪن ﭘﺎﻳﻪ ژﻧﺘﻴﻜﻲ ارﻗﺎم ﮔﻴﺎﻫﻲ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﺗﻨﻮع ژﻧﺘﻴﻜﻲ ﮔﺴﺘﺮده ای اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺎﻧﻚ ﻫﺎی ژن ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ژﻧﻮﺗﻴﭗ ﻫﺎی ﺑﻮﻣﻲ واﺟﺪﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﻔﻴﺪ از ارزش زﻳﺎدی ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. در اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ 17 ژﻧﻮﺗﻴﭗ ﺑﻮﻣﻲ از ﻛﻠﻜﺴﻴﻮن ﮔﻨﺪم ﺑﺎﻧﻚ ژن ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺳﻪ رﻗﻢ ﻛﻮﻳﺮ، ﻣﺎﻫﻮﺗﻲ و روﺷﻦ، ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺎﻫﺪ، در ﺳﺎل زراﻋﻲ 1386-87 در ﻗﺎﻟﺐ ﭼﻬﺎر آزﻣﺎﻳﺶ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ آﺑﻴﺎری ﻣﻌﻤﻮل، ﻗﻄﻊ آﺑﻴﺎری از ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﺎﻗﻪ دﻫﻲ (E1)، ﺳﻨﺒﻠﻪ دﻫﻲ (E2) و ﭘﺮ ﺷﺪن داﻧﻪ (E3) ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺪون ﺗﻨﺶ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ژﻧﻮﺗﻴﭗ ﻫﺎی 3، 2 و 15، در ﺷﺮاﻳﻂ E1 ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ژﻧﻮﺗﻴﭗ ﻫﺎی 13، 11 و ﻣﺎﻫﻮﺗﻲ، در ﺷﺮاﻳﻂ E2 ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ژﻧﻮﺗﻴﭗ ﻫﺎی 15، 11 و 1 و در ﺷﺮاﻳﻂ  E3 ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ژﻧﻮﺗﻴﭗ ﻫﺎی 2، 1 و 5 ﺑﻮد. ژﻧﻮﺗﻴﭗ ﻫﺎی 3 و 15 ﺑﻄﻮر ﻣﺸﺘﺮک در ﻫﺮ ﺳﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻨﺶ در ﮔﺮوه A از ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی ﻓﺮﻧﺎﻧﺪز ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و از ﻟﺤﺎظ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی ﺗﺤﻤﻞ ﺗﻨﺶ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ژﻧﻮﺗﻴﭗ ﻫﺎ داﺷﺘﻨﺪ. ژﻧﻮﺗﻴﭗ ﻫﺎی 4 و 11 ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ دارای ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎﻫﺶ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻨﺶ از ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﺮ ﺷﺪن داﻧﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻄﻠﻮب (ﺑﺪون ﺗﻨﺶ ﺧﺸﻜﻲ) و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻨﺶ از ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻨﺒﻠﻪ دﻫﻲ ﺑﻮدﻧﺪ. ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎیGMP ،  MPو STI ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی ﺗﺤﻤﻞ ﺑﻪ ﺗﻨﺶ در ﺳﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ،E2  E1و E3 ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪﻧﺪ. در ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮﺷﻪ ای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی ﺗﺤﻤﻞ ﺑﻪ ﺗﻨﺶ، ژﻧﻮﺗﻴﭗ ﻫﺎی ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ در ﺷﺮاﻳﻂ E1 ﺑﻪ ﭘﻨﺞ ﮔﺮوه، در ﺷﺮاﻳﻂ E2 ﺑﻪ ﺳﻪ ﮔﺮوه و در ﺷﺮاﻳﻂ E3 ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﮔﺮوه ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺷﺪﻧﺪ. ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻛﺜﺮ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻫﺎ ﺑﺮ ﻟﺰوم ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ژﻧﻮﺗﻴﭗ ﻫﺎی ﻣﺘﺤﻤﻞ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪ رﺷﺪی وﻗﻮع ﺗﻨﺶ ﺧﺸﻜﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻛﺸﺖ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ تاﻛﻴﺪ داﺷﺖ.

مطالعه حاضر به دنبال درک جامعی از روابط علی بین بخش کشاورزی با سایر بخش ها و تولید ناخالص داخلی است. همچنین، با توجه به اینکه نادیده گرفتن شکست های ساختاری می تواند منجر به ناکارآمدی نتایج شود، از این رو، برای بررسی روابط علی بین متغیرها با تمرکز بر داده های فصلی از بهار سال 1370 تا تابستان 1403، آزمون­های ایستایی متغیرها، هم­انباشتگی و علیت با لحاظ شکست های ساختاری با استفاده از تقریب فوریه استفاده شده است. نتایج بیانگر وجود رابطه علی دوطرفه بین بخش کشاورزی با بخش های صنعت و خدمات است. نتایج همچنین بیانگر رابطه یک طرفه از بخش کشاورزی به تولید ناخالص داخلی است. با توجه به نتایج می توان بیان داشت که حمایت در جهت افزایش ارزش افزوده بخش کشاورزی منجر به افزایش ارزش افزوده بخش صنعت و خدمات می شود. همچنین از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﺻﻨﻌﺖ و خدمات ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺒﺎت افزایش ارزش افزوده ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎورزی را ﻓﺮاﻫﻢ آورد، ﻟﺬا اﺗﺨﺎذ ﺳﻴﺎست ها و ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ رﺷﺪ ﺑﺨﺶ ﺻﻨﻌﺖ و خدمات شود مانند اﻓﺰاﻳﺶ تعداد کارخانجات صنایع غذایی و ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﺳﺎزﻧﺪه ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت ﻛﺸﺎورزی و بهبود وضعیت حمل و نقل ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ رﺷﺪ ﺑﺨﺶ ﺻﻨﻌﺖ و خدمات شود، ﺑﻠﻜﻪ رﺷﺪ ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎورزی را ﻧﻴﺰ در ﭘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ.

نیتروژن یکی از عناصر غذایی مهم لازم برای تولید محصولات کشاورزی است، اما مصرف بیش از حد کودهای شیمیایی نیتروژن دار و آبشویی آن باعث آلودگی محیط می شود. استفاده از ارقام با کارایی بالا در جذب و مصرف نیتروژن، یکی از روش های ممکن برای حل این مسئله است. به منظور ارزیابی عملکرد دانه و شاخص های کارایی مصرف نیتروژن در ژنوتیپ های جو در شرایط کم نهاده (بدون مصرف کود)، آزمایشی با استفاده از 36 ژنوتیپ جو خالص سازی شده در سال زراعی 96 –1395 در قالب طرح آلفا لاتیس ساده با دو تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد-تهران انجام شد. نتایج نشان داد که ژنوتیپ های 106، 107 و 68 دارای بیشترین عملکرد دانه (به ترتیب 7963، 7920 و 7900 کیلوگرم در هکتار)، بالاترین ﻛﺎراﻳﻲ ﻣﺼﺮف ﻧﻴﺘﺮوژن (به ترتیب 58/6، 58/5و 56/9 کیلوگرم بر کیلوگرم) و بالاترین ﻛﺎراﻳﻲ جذب ﻧﻴﺘﺮوژن (به ترتیب 2، 2 و 2/25کیلوگرم بر کیلوگرم) بودند. نتایج تجزیه رگرسیون چندگانه نشان داد که سه متغیر کارایی مصرف نیتروژن، کارایی جذب نیتروژن و عملکر د زیست توده در مجموع 2/98 درصد از تغییرات عملکرد دانه را توجیه کردند. براساس نتایج تجزیه به مؤلفه های اصلی ژنوتیپ های جو مورد بررسی به چهار گروه تقسیم شدند. گروه اول شامل ژنوتیپ های 88، 119، 54، 107و 68 از لحاظ شاخص های کارایی جذب و مصرف نیتروژن، عملکرد و کیفیت دانه برتر از سایر ژنوتیپ ها بودند. نتایج این آزمایش نشان داد که در شرایط کم نهاده می توان از ژنوتیپ های برتر منتخب جهت افزایش کارایی مصرف نیتروژن استفاده کرد.